Fantastisch om een gezondheidsbeleid in je school uit te bouwen. Zo draag je bij aan het welbevinden voor iedereen op school. Het is niet iets dat je in je eentje kan klaarspelen. Onderwijspersoneel, leerlingen, ouders en experten kunnen je hierbij helpen. Er kunnen ook steun of subsidies komen van overheden. Wanneer je gezondheidsbeleid gedragen is door al die partners, heeft het meer kans op slagen. En je hoeft zeker niet van nul te beginnen. Er zijn heel wat bestaande methodieken, tools, campagnes en challenges die je kan gebruiken. Hieronder vind je alvast inspiratie.
- Waarom een gezondheidsbeleid belangrijk is
- Jouw rol als school
- Het ruimere plaatje: de kaders
- Betrek je onderwijspersoneel, leerlingen, ouders, lokaal bestuur en andere partners
- Inspiratiemateriaal, tips en bevragingen
- Campagnes en challenges in je school
- Oproepen en subsidies van de overheid
- Je eigen gezondheid en die van je schoolteam voorop
Waarom een gezondheidsbeleid op school belangrijk is
Inzetten op een gezondheidsbeleid in je school maakt niet alleen deel uit van het schoolbeleid, het werpt vooral resultaten af. Ontdek alle voordelen van een duurzaam en succesvol gezondheidsbeleid.
Jouw rol als school
Als school heb je een sleutelrol voor het gezondheidsbeleid in je school. Zo kan je:
- Voorwaarden uitzetten voor een positieve schoolcultuur.
- Middelen en faciliteiten voorzien, tijd en ruimte maken voor voorstellen van het schoolteam.
- Professionalisering van het schoolteam mogelijk maken.
- Communicatie ondersteunen.
- Mee zorgen voor draagvlak en participatie.
- Zorgen voor aanspreekpunten.
- Reageren als gemaakte afspraken niet worden nageleefd.
Het ruimere plaatje: de kaders
- Het gezondheidsbeleid hangt onder meer vast aan het behalen van onderwijsdoelen over het stimuleren van een gezonde levensstijl.
- Het is een onderdeel van het decreet op leerlingenbegeleiding.
- De onderwijsinspectie houdt in het referentiekader onderwijskwaliteit rekening met de inspanningen die scholen leveren op vlak van welbevinden.
- Via hun gezondheidsbeleid dragen scholen bij aan de Vlaamse gezondheidsdoelstellingen over Gezonder Leven en minder Zelfdoding.
- Talloze onderwerpen uit het gezondheidsbeleid komen terug in regelgeving, actieplannen en initiatieven binnen en buiten het onderwijs, op Vlaams, nationaal en Europees vlak.
Betrek je onderwijspersoneel, leerlingen, ouders, lokaal bestuur en andere partners
Met je onderwijspersoneel kan je van gedachten wisselen, een werkgroep samenstellen en voorstellen uitwerken. Steek ook je licht eens op bij collega’s van andere scholen.
Er zijn zeker ook ouders en leerlingen die graag willen meedenken, meebeslissen en meedoen.
Via het participatiedecreet kunnen zij deelnemen aan het gezondheidsbeleid.
Ook lokale besturen kunnen zorgen voor ondersteuning in het gezondheidsbeleid. Denk aan subsidies om de schoolkantine in te richten, een sportaanbod na school opzetten, infrastructuur ter beschikking stellen. Of aan ondersteuning voor ouders die het financieel moeilijk hebben. Neem contact op met je lokaal bestuur om te horen of zulke initiatieven worden genomen.
Zorgen voor draagvlak en participatie
Je gezondheidsbeleid heeft meer kans op slagen als het gedragen is door je onderwijspersoneel, leerlingen en ouders. Wanneer leerlingen actief participeren, draagt dit bij tot hun ontplooiing en wint het gezondheidsbeleid aan kwaliteit. Wanneer leerlingen verantwoordelijkheid nemen, ervaren ze dat ze invloed hebben op hun omgeving. Ook ouders kunnen mee hun schouders zetten onder de beleidsprocessen. De voorbeeldrol van leraren en ouders op kinderen en jongeren is hier heel krachtig.
Enkele tips om alle partijen erbij te betrekken:
- Het gezondheidsbeleid op de agenda te zetten van de school-, leerlingen- en/of ouderraad.
- Advies vragen aan de leerlingen- en ouderraad of vertegenwoordigers voor leerlingen en ouders.
- In overleg gaan met leerlingen en ouders, bijvoorbeeld formeel in een klasgesprek of informeel aan de schoolpoort.
- Een vertegenwoordiger van de leerlingen- of ouderraad ideeën laten voorstellen in een (bestaande) werkgroep.
- Leerlingen actief laten participeren door hen een schoolwinkeltje met een evenwichtig dranken- en tussendoortjesaanbod te laten uitbaten of leerlingen verantwoordelijk stellen voor het sport- en spelmateriaal tijdens de pauzes.
- Ouders actief laten participeren en helpen bij de activiteiten.
Spreek partners aan die je kunnen helpen
Je kan beroep doen op pedagogische begeleidingsdiensten, het CLB en externe gezondheidsexperten.
Ze helpen met educatief materiaal, leerplannen, leerlijnen, tools om beleidskeuzes te kunnen maken. Ze kunnen ondersteunen om afspraken en procedures uit te werken, bieden inspiratie en helpen als je je gezondheidsbeleid wil bijsturen.
Wil je weten waarop je best let in de samenwerking met een externe partner? Neem dan deze handvatten voor de samenwerking met externen door.
Onderwijsnetten
Vanuit de onderwijsnetten kan je rekenen op pedagogische begeleiding om het beleid van je school te versterken. Zij zetten ook de leerplannen en pedagogisch-didactische richtlijnen uit en voorzien nascholing.
CLB
- Het CLB, Centrum voor Leerlingenbegeleiding kan het schoolteam ondersteunen met signaaldetectie en vraagverheldering. Het CLB staat je school ook bij met analyse en aanpak wanneer er een specifieke leerling of groep van leerlingen problemen heeft.
- Daarnaast zorgt het CLB voor de vaccinaties, het medisch onderzoek - nu CLB-consult - en profylactische maatregelen bij infectieziekten op school.
- Het CLB kan consultatieve leerlingenbegeleiding aanbieden, zelf informatie verstrekken, een handelingsgericht diagnostisch (HGD)-traject of een begeleiding starten.
- Het CLB kan ook informeren over een passend schoolextern aanbod.
Experten gezondheid
Experten gezondheid kunnen je school bijstaan met onder andere:
- Gastlessen of infosessies
- Educatieve materialen en leerlijnen
- Door evidence-based gedragen tips voor de didactiek en werkvormen
- Suggesties voor projecten of acties in de school
- Vormingen voor ouders en professionalisering.
Inspiratiemateriaal, tips en bevragingen
KlasCement en Klasse
Leermiddelen, tools en campagnes vind je op KlasCement, zoals over duurzame en gezonde voeding en geestelijke gezondheid. Je kan er ook netwerken creëren met andere collega’s of informatie vinden over nascholing en professionalisering.
Ook bij Klasse vind je heel wat waardevolle artikels:
- Klasse - Leerlingenbegeleiding
- Op deze pagina vind je artikels over verschillende thema's die met gezondheid te maken hebben, zoals mentale gezondheid, pesten, spijbelen en schooluitval, radicalisering en seksualiteit en gender.
Inspiratie voor een goed onderbouwd gezondheidsbeleid
- Lees de brochure van de VLOR over vitaminen voor een gezondheidsbeleid op school.
- Bekijk ook de methodiek 'Gezonde School' van het Vlaams Instituut Gezond Leven.
Beleidsmethodieken per thema
Het is handig om voor een welbepaald thema uit het gezondheidsbeleid één uitgewerkt kader terug te vinden waarin alle aandachtspunten en succesfactoren zijn samengebracht. Hieronder het overzicht:
Voedingsbeleid
Drugbeleid
Grensoverschrijdend gedrag
Bewegings- en sportbeleid voor, tijdens en na de schooluren
Suïcidepreventie op school
Rookbeleid op school
Beleid rond mentaal welbevinden op school
4 tips van gezondheidsexperten
- Think big, start small: werk stap voor stap.
- Vier de kleine succeservaringen.
- Focus op wat goed loopt. Wat minder goed loopt, zijn kansen om te leren.
- Gewenst gedrag stimuleren en positieve boodschappen werken beter dan zaken verbieden.
Meewerken aan bevragingen
Een aantal experten doen specifieke bevragingen in scholen. Hiermee krijg je een zicht op aandachtspunten, noden en behoeften van scholen of in je eigen school. Zoals deze:
- VAD leerlingenbevraging
- Preventiepeiling van het Vlaams Instituut Gezond leven
- Sport beweegt je school van MOEV
Campagnes en challenges in je school
Een challenge voor de hele school kan heel verbindend en motiverend werken. Je kan ze ophangen aan jaarlijks terugkerende campagnes. Deze campagnes en challenges zijn waardevolle gelegenheden om je gezondheidsbeleid aan vast te hangen. In sommige gevallen kan je hiervoor zelfs extra middelen bekomen. Het is tegelijk een uitstekende gelegenheid om de inspanningen van je school in de kijker te zetten en beloond te worden voor jullie inzet.
Een aantal voorbeelden:
Campagnes
- De Week van de Lentekriebels
- Scholen kiezen kleur tegen pesten
- Te gek voor scholen
- Samen veerkrachtig
- Rode neuzen-school
- De strafste school
- De warmste week
- Warme William luistert mee
Challenges
Oproepen en subsidies van de overheid
Overheden schrijven soms oproepen uit waarop scholen kunnen inschrijven, zoals om deel te nemen aan proefprojecten of waarmee je subsidies kan verkrijgen, zoals subsidies voor gezonde tussendoortjes. Subsidies voor gezonde tussendoortjes vraag je aan via Oog voor Lekkers.
Er bestaan ook fondsen, zoals het Fonds voor Voeding en Welzijn van de federatie Voedingsindustrie. Zij lanceren regelmatig een oproep.
Scholen in Brussel kunnen ondersteuning krijgen voor het behalen van het label van de Good-Food-Kantine. Lees hoe je het label kan behalen.
Informatie over tussenkomsten voor specifieke problemen die verbonden zijn aan het verbeteren van de infrastructuur (bv bodemsanering of asbestverwijdering) vind je bij AGION of bij GO!.
Op de website van MOS - duurzame scholen, straffe scholen vind je een actuele lijst met subsidies en andere vormen van financiële ondersteuning voor duurzaamheidsingrepen op je school.
Je eigen gezondheid en die van je schoolteam voorop
Wil je je inzetten voor anderen, dan is het van groot belang om goed voor jezelf te zorgen. Het Vlaams Instituut Gezond Leven geeft advies over gezondheidsthema’s op het werk: Gezond werken.
Bovendien vind je bij het Vlaams Instituut Gezond leven ook info om aan je eigen geluk te kunnen werken. Vind meer info over de geluksdriehoek.
Ook vind je er waardevolle info en testjes over andere thema’s die je kunnen helpen om te werken aan een gezonde levensstijl. Meer info op de website Gezond Leven.
In elke werkomgeving, dus ook op jouw school, moet je werkgever, aandacht te hebben voor jouw welzijn, veiligheid en gezondheid. Bij scholen is het schoolbestuur je werkgever. Lees meer op de pagina 'Welzijn op het werk'.
Bij werkbaar werk beleef je meer plezier in je job, blijf je langer aan de slag, ben je gezonder en leer je meer bij. Kijk op 'Werkbaar werk' voor meer info.
Ben je bezorgd om het welzijn van je collega’s, dan kan info op de website De Zorgsamen je helpen.
Tele-onthaal, de drug- en zelfmoordlijn, 1712, Awel en andere hulplijnen vind je op deze webpagina.
Extra informatie
Verwante pagina's
- Welzijn op het werk
- Samen tegen schooluitval
- Werken aan effectieve, duurzame en gezonde leeromgevingen
- Grensoverschrijdend gedrag op school
- Een beleid op leerlingenbegeleiding
- Rookverbod
- Voedselveiligheid
- Prijsstijgingen schoolmaaltijden: hoe pak je dat aan?
- Gezondheid en milieu
- Alcohol en drugsbeleid op school
- Suïcidepreventie op school
- Websites over gezondheidsthema's
Websites
- Klasse - Leerlingenbegeleiding
- Vlaams Instituut Gezond Leven - Gezondheidsbeleid op school
- Vlaams Instituut Gezond Leven - Gezonde School
- Overzicht projecten Lokale Gezondheidsoverleg (LOGO's)
- SHE (Schools for Health in Europe) - Material and tools (Engels)
- Agentschap Zorg en Gezondheid - Gezondheidsdoelstellingen
- Agentschap Zorg en Gezondheid - Preventiemethodieken voor gezondheid
- Jongeren en Gezondheid UGent - Factsheets gezondheid van jongeren in Vlaanderen
