Oriëntatienota hervorming secundair onderwijs
Persbericht Kabinet Vlaams minister van Onderwijs, Jeugd,
Gelijke Kansen en Brussel
Maandag 13 september 2010
Minister van Onderwijs Pascal Smet stelde vandaag een eerste oriëntatienota
over de hervorming van het secundair onderwijs voor. Die ligt nu ter discussie
voor aan alle onderwijspartners. Deze nota is opgebouwd rond 2 pijlers. De
eerste daarvan betreft het inhoudelijke aspect van ons middelbaar onderwijs
(eindtermen die de overheid vastlegt), de tweede de structuur van het secundair
onderwijs.
Vlaanderen heeft een sterk secundair onderwijs, dat blijkt uit vele
internationale rapporten. Maar toch werden er in diverse onderzoeken ook al een
aantal werkpunten blootgelegd. De Vlaamse Regering stelde in haar regeerakkoord
dat ze in deze legislatuur een decreet tot de reorganisatie van het secundair
onderwijs zou uitwerken dat aan deze pijnpunten zou tegemoetkomen en dat de
bestaande sterke aspecten nog verder zou uitdiepen.
De nota vertrekt vanuit een aantal zeer concrete analyses en probleemstellingen.
Zo moet deze hervorming er allereerst voor zorgen dat de sociale ongelijkheid in
onze samenleving niet langer wordt bestendigd en zelfs gereproduceerd door ons
onderwijssyteem. Concreet moeten daarom de resultaten van de zwakst presterende
leerlingen opgetrokken. Daarnaast moet ze ook de ongekwalificeerde uitstroom,
die momenteel op 15% ligt, terugdringen. Ten derde moet de reorganisatie
remediërend zijn voor de problemen die er vandaag worden ervaren rond
studiekeuze en schoolloopbaan. Vooral de overgang van basisonderwijs naar
secundair onderwijs verdient daarbij bijzondere aandacht. Een vierde werkpunt is
het opkrikken van het welbevinden van leerlingen. De nota vraagt ook bijkomende
aandacht voor het opleiden van leerlingen tot kritische en verantwoorde burgers.
Tot slot wil de nota ook een plaats geven aan nieuwe vormen van leren.
Digitalisering en beeldcultuur hebben een grote impact op het maatschappelijk
leven. Minister Smet wil dat het onderwijs de mogelijkheden van de nieuwe
leervormen benut.
Er zijn ook elementen die in deze nota nog niet werden behandeld maar die wel
worden opgenomen in het volgende rapport over de hervorming van het secundair
onderwijs. Zo is er allereerst de reorganisatie van het onderwijslandschap
(studieaanbod scholen, scholengemeenschappen en vrije keuze) en de
personeelsmateries.
Er werd gekozen voor een gefaseerde aanpak van de hervorming. Allereerst omdat
het an sich een erg omvangrijk en complex dossier is, maar daarnaast ook omdat
er ook heel wat verbindingen zijn met andere onderwijsdossiers:
kwalificatiestructuur, kwaliteitszorg, leerlingenbegeleiding, leerzorg, … De
finale doelstelling is om in 2014 een niveaudecreet secundair onderwijs af te
ronden.
Een eerste pakket van belangrijke vernieuwingen die deze nota voorstelt gaat
over de hervorming van de structuur van het secundair onderwijs. De nota pleit
voor het behoud van de ‘3 graden structuur’. De onderwijsvormen (aso, bso, tso
en kso) verdwijnen evenwel in de 2de en 3de graad. Er komt een nieuw
indelingsprincipe maar dat zal worden gebaseerd op belangstellingsgebieden en
domeinen.
- In de nota wordt de 1ste graad een stuk breder en ‘gemeenschappelijker’ opgevat dan nu het geval is. In het 1ste jaar zou men alle leerlingen uit het 1ste jaar laten kennismaken met alle belangstellingsgebieden, in het 2de jaar zouden ze dan 2 van de 6 belangstellingsgebieden moeten kiezen. Naast een algemene stroom zal er ook een schakelblok worden voorzien, dit in plaats van de huidige b-stroom.
- Ook de 2de graad zou breder worden georiënteerd dan nu, hij zou minder specialiserend worden opgevat (minder studierichtingen) en zou ook meer gericht worden op het behalen van de sleutelcompetenties (d.i. de competenties nodig om vlot in de samenleving te kunnen meespelen).
- In de 3de graad wordt er wel meer op specialisatie gewerkt en op het behalen van een kwalificatie. Toch zouden er na de hervorming ook hier minder studierichtingen moeten overblijven, maar ze zouden een sterkere specialisatie in secundair na secundair-onderwijs (Se-n-Se) kennen.
Concreet zou dit betekenen dat de definitieve studiekeuze pas aan de
leerlingen wordt voorgelegd op de leeftijd van 16 jaar. Dankzij de inbouw van
schakelprogramma’s wordt ook de mogelijkheid voorzien om over te stappen tussen
verschillende ‘richtingen’.
De nota die voorligt wil de algemeen (maar foutief) ingeburgerde tegenstelling
tussen kennis, vaardigheden en attitudes doorbreken en werken rond competenties
als inhoudelijke ‘kapstokken’/referentiekader voor het s.o. Concreet wordt
er gewerkt met 10 verschillende competenties met een aantal sleutelcompetenties
en daarnaast extra competenties. Die competenties worden wel nog vertaald in
eindtermen.
De hervorming bouwt ook differentiatie (d.i. remediëring of verdieping of
verbreding) op een structurele manier in binnen de lessentabellen. Al te vaak
wordt er foutief geïnterpreteerd dat een langere ‘gemeenschappelijke’ stroom per
definitie zou leiden tot nivellering. De hervormingsplannen voorzien
uitdrukkelijk extra ondersteuning voor wie dat nodig heeft maar ook bijkomend
prikkels voor wie daar klaar voor is.
De oriëntatienota bevat ook een aanzienlijk luik aangaande de systematische en
continue aandacht voor schoolloopbaanbegeleiding. Dit niet alleen door te werken
met een gefaseerde studiekeuze maar ook, en vooral, door een leerlingvolgsysteem
voor scholen en portfolio voor leerlingen te introduceren. Op deze manier wil
men de overdracht van informatie over leerlingen tussen verschillende scholen en
CLB’s bevorderen.
Tot slot pleit de nota ook voor een taaldiagnosetest bij het aantreden in het
secundair onderwijs. De nota specifieert zeer duidelijk dat het hier niet om een
selectiemiddel gaat maar om een diagnosetest, op basis waarvan er nadien
remediërend zal worden opgetreden.
Een laatste belangrijk element in deze plannen is dat de voorgestelde structuur
voor het eerst volledig spoort met de Vlaamse kwalificatiestructuur. Op die
manier wil men de opleidingen uit ons secundair onderwijs beter laten aansluiten
met het kader van de arbeidsmarkt.
Eerste
oriëntatienota hervorming secundair onderwijs (pdf, 65 p.)