- Wat is onderwijsloopbaanbegeleiding en waarom is het zo belangrijk?
- Mogelijke leerwegen
- Studie- en beroepskeuzebegeleiding
- Ondersteuning bij het kiezen
- Extra informatie
Wat is onderwijsloopbaanbegeleiding en waarom is het zo belangrijk?
Een goede onderwijsloopbaan- en leerwegbegeleiding zorgt ervoor dat leerlingen zich beter voelen op school en gemotiveerd blijven. Het doel van de begeleiding is, dat leerlingen zo snel mogelijk ‘op hun plaats’ zitten, waar zij zich goed in hun vel voelen en waar ze hun talenten kunnen ontplooien.
Loopbaanleren is een proces van voortdurend bewust en actief onderzoeken en realiseren van mogelijkheden, waarden en ambities. Het is heel belangrijk dat scholen de betrokkenheid, het eigen initiatief en de ‘goesting’ in het maken van toekomstplannen bij de leerlingen aanwakkeren, om van daaruit met keuzebegeleiding ondersteuning te bieden.
Leerlingen moeten zich een goed beeld vormen van wat ze kunnen. Ze moeten ontdekken wat hen interesseert en waar hun mogelijkheden liggen. Zo worden studiekeuzes weloverwogen keuzes en veel minder afhankelijk van de toevallige sociaal-economische of sociaal-culturele situatie.
Een leerling kiest een leerweg, een onderwijsvorm en een studierichting. Daarbij is het belangrijk om vanaf het begin gestimuleerd te worden om auteur van de eigen onderwijsloopbaan te zijn en zich te voelen.
Mogelijke leerwegen
Leerlingen optimale leerkansen bieden, is hen in eerste instantie informeren over de mogelijkheden.
In Vlaanderen kan een jongere op verschillende manieren een diploma secundair onderwijs of een gelijkwaardige kwalificatie behalen. Hij moet voltijds onderwijs volgen tot de leeftijd van 16 jaar, of tot 15 jaar als hij – geslaagd of niet - de 1ste graad van het voltijds secundair onderwijs heeft doorlopen.
Vanaf 16 jaar is er deeltijdse leerplicht. Vanaf dat moment kan een jongere uit volgende opties kiezen:
- Voltijds secundair onderwijs
- Deeltijds beroepssecundair onderwijs
- Leertijd
- Duaal leren
- De combinatie huisonderwijs en Examencommissie secundair onderwijs
Sommige jongeren behalen hun diploma secundair onderwijs pas als zij 18+ en dus niet meer leerplichtig zijn. Er zijn ook leerwegen om je diploma secundair onderwijs en andere kwalificaties te behalen als je meerderjarig bent. Vanaf 18 jaar kunnen jongeren en volwassenen kiezen uit volgende opties:
- Voltijds secundair onderwijs
- Examencommissie secundair onderwijs
- Secundair volwassenenonderwijs
- VDAB - Onderwijskwalificerende opleidingstrajecten
Meer informatie over alle leerwegen: Onderwijskiezer en Hoe haal ik mijn diploma secundair onderwijs?
Studie- en beroepskeuzebegeleiding
Een verkeerde studiekeuze wordt vaak aangehaald als reden waarom een jongere de school vroegtijdig verlaat. Sommige jongeren lopen verloren in verwachtingen van hun omgeving. Het verbeteren van studie- en beroepskeuzebegeleiding is cruciaal in de strijd tegen schooluitval.
Een goede studiekeuze wordt bereikt door een correct beeld van de eigen talenten en competenties, kennis over beroeps- en studievereisten en het logisch nadenken over de samenhang van beide. Studiekeuze is dan ook een dynamisch besluitvormingsproces, waarbij keuzebegeleiding procesbegeleiding is: begeleiding van hoe de leerling een studiekeuze maakt.
Om een geschikte studierichting te vinden, moeten leerlingen zichzelf twee vragen stellen:
- Wat interesseert mij het meest?
- Waar wil ik mij op voorbereiden: op verder studeren, op gaan werken of op allebei?
Het keuzeproces doorloopt in de begeleiding enkele fases:
- Oriënteren: bewustwording, motivatie
- Exploreren van het zelf: wat zijn mijn interesses en vaardigheden, waar haal ik energie uit?
- Exploreren van de omgeving in de breedte: algemene informatie verzamelen
- Exploreren van de omgeving in de diepte: gedetailleerde informatie verzamelen
- Beslissen
- Binden: vastbeslotenheid en identificatie met de keuze
Een goede keuzebegeleiding moet er ook voor zorgen dat de sociale ongelijkheid wordt weggewerkt. Want interesses worden mee gevormd door de sociale en culturele achtergrond en door de aard van activiteiten binnen de familie. De invloed van de omgeving op de interesses is groter dan die op de capaciteiten en basispersoonlijkheid van leerlingen.
Sociale ongelijkheid kan worden weggewerkt door leerlingen te laten kennismaken met verschillende vakken en beroepen. Maar dat is op zich niet voldoende.
Ook noodzakelijk:
- Heel persoonlijke feedback van gepassioneerde leraren
- De inschakeling van rolmodellen die jongeren persoonlijk aanspreken
- Leerervaringen die leiden tot verandering van ideeën en waarden
Ondersteuning bij het kiezen
Verschillende websites en tools bieden informatie op maat van de jongeren, ouders, onderwijsprofessionals en hun partners om de studiekeuze te ondersteunen.
Folder en website: Hoe haal ik mijn diploma secundair onderwijs?
Het Departement Onderwijs en Vorming biedt jongeren een folder aan waarin alle mogelijke leerwegen worden toegelicht.
Deze laagdrempelige folder is een ondersteuningstool voor onderwijsprofessionals die een OLB-gesprek met de leerling hebben. Samen met de leerling kan de onderwijsprofessional alle mogelijkheden volgens leeftijd en reeds behaalde getuigschriften overlopen. Een leerling kan deze folder ook gebruiken bij een gesprek met zijn ouders.
Folder: Hoe haal ik mijn diploma secundair onderwijs? (pdf, 12 p.) (2,96 MB)
Deze folder kan je verrijken door een inlegger met lokale informatie te voorzien:
Leerlingen vinden alle informatie ook online op de website: www.mijndiplomasecundair.be
Onderwijskiezer
Op de website Onderwijskiezer vind je het aanbod in het basisonderwijs, secundair onderwijs, hoger onderwijs en volwassenenonderwijs. Je kan er scholen, instellingen en CLB’s zoeken.
Daarnaast biedt Onderwijskiezer enkele tests om jongeren van alle leeftijden te helpen in hun zoektocht naar een doordachte studiekeuze die het beste aansluit bij hun interesses, competenties en motivatie. De tests meten de belangstelling, studiehouding en studiemethode.
Jongeren die hun diploma secundair onderwijs nog niet behaalden, vinden alle mogelijke leerwegen naar het diploma op de pagina ‘Geen diploma secundair onderwijs, wat nu?’.
Informatie voor schoolverlaters
Schoolverlaters en hun ouders hebben heel wat vragen over de stap naar de arbeidsmarkt. Onderwijskiezer brengt de belangrijkste informatie samen. Met deze informatie kan onderwijspersoneel in gesprek gaan met de schoolverlater en zijn ouders.
Je vindt er informatie over:
- Waar werk zoeken
- De tool ‘Mijn loopbaan’ van VDAB
- Solliciteren
- Een arbeidscontract
- Groeipakket
- Wat VDAB en Actiris doen
- …
Leerwinkels
Bij een Leerwinkel vinden jongeren en volwassenen gratis informatie en coaching bij het kiezen van een opleiding, vorming of onderwijs. Je kan bij een Leerwinkel terecht voor zowel diplomagerichte opleidingen als opleidingen die je versterken, iets bijleren of je helpen om een andere wending te geven aan je leven. Lees meer over de Leerwinkels
Roadies
Brecht en Hanne testten een schooljaar lang 40 jobs om jongeren een beeld te geven over wat die jobs precies inhouden. Je vindt alle jobs op de website. Brecht en Hanne vertellen wat zij ontdekten bij elke job. Je komt te weten welke studierichting je ervoor moet volgen, hoeveel je gemiddeld verdient, welke talenten nuttig zijn, onder welke arbeidsomstandigheden je werkt, hoe de sfeer is op de werkvloer. Je vindt ook een portret van een ervaren werknemer en reacties van andere jongeren en werknemers. Ter ondersteuning is er ook de 'jobshaker app'.
Exploratietool Columbus
Columbus is een digitale tool voor jongeren in de derde graad secundair onderwijs die hun studiekeuzeproces wil versterken. De tool helpt een brug slaan tussen het secundair onderwijs en het hoger onderwijs. De tool werkt ter exploratie van studiemogelijkheden in het hoger onderwijs, gekoppeld aan zelfconceptverheldering.
