Waarom psychosociale risico's voorkomen?

• Werken aan welzijn en welbevinden loont
• De welzijnswet als houvast
• Extra informatie

Werken aan welzijn en welbevinden loont

Psychosociale risico’s zijn een probleem, ook binnen onderwijs. Dat blijkt duidelijk uit de Werkbaarheidsmonitor 2013: maar liefst 25% van het onderwijzend personeel heeft last van een te hoge werkdruk. De toenemende werkstress die daarbij komt kijken, is het grootste knelpunt voor de werkbaarheid van jobs in het onderwijs.

Psychosociale risico’s maken bovendien ziek, zowel psychisch als fysiek. Ze zijn de voornaamste oorzaak van het toenemende aantal dagen ziekteverzuim in het onderwijs. Dat blijkt uit de jaarlijkse rapporten Ziekteverzuim van het Vlaamse onderwijspersoneel.

Voorkomen is beter dan genezen. Zet je onderwijsinstelling sterk in op het welzijn en welbevinden* van iedereen, dan levert dat alleen maar voordelen op:

• Positieve, respectvolle en aangename werksfeer
• Minder afwezigheden en ziekteverzuim
• Een positieve impact op de kwaliteit van het onderwijs
• Een positief imago van jouw onderwijsinstelling en onderwijs in het algemeen  

Het is daarom noodzakelijk dat je als school- of centrumbestuur én als directie oog hebt voor het welzijn van iedereen die bij je onderwijsinstelling is betrokken,  en dat je heel specifiek voor je personeel inzet op de preventie van psychosociale risico’s.

* De term welzijn focust op de fysieke en psychische gezondheid en verwijst hier vooral naar de zogenoemde welzijnswetgeving voor werknemers.
De term welbevinden is ruimer dan de psychische en fysieke gezondheid. Het gaat over tevredenheid en de perceptie over hoe mensen zich voelen.  De welzijnswetgeving is maar 1 aspect van het werken aan welbevinden. Het heeft ook betrekking op verschillende aspecten die aan een schoolbeleid zijn verbonden, zoals het gezondheids- en personeelsbeleid.

Naar boven

De welzijnswet als houvast

Sinds september 2014 is de welzijnswet (hoofdstuk Vbis) uitgebreid van geweld, pesterijen en ongewenst seksueel gedrag naar alle vormen van  psychosociale risico’s op het werk, waaronder stress en burn-out.

Als school- of centrumbestuur (werkgever) ben je volgens de welzijnswet verplicht het welzijn van iedereen in je onderwijsinstelling te garanderen. Je treft daarbij ook maatregelen om psychosociale risico’s op het werk te vermijden en om de schade ervan te voorkomen of te beperken. De directie (hiërarchische lijn) vertegenwoordigt het bestuur op de werkvloer en kan helpen om onderstaande verplichtingen uit te voeren, maar het bestuur blijft als werkgever eindverantwoordelijke.

De welzijnswet in een notendop

• Pak de preventie structureel, participatief en dynamisch aan: voer een algemene of specifieke psychosociale risicoanalyse uit en neem op basis daarvan preventiemaatregelen.
  Bij een risicoanalyse gaan bestuur, directie en personeel na wat de kans is dat personeelsleden (psychische of fysieke) schade kunnen oplopen door blootstelling aan factoren in de werksituatie.
• Wees aandachtig voor signalen die kunnen aantonen dat er zich een psychosociaal probleem voordoet. Pak het probleem tijdig aan.
• Werk procedures uit en voeg ze toe aan het arbeidsreglement. Pas de procedures toe als personeelsleden menen een risico op schade te ervaren en een verzoek om een psychosociale interventie indienen.
• Neem je rol op als aanspreekpunt. Je bent immers het 1ste aanspreekpunt op wie personeelsleden een beroep kunnen doen als ze menen schade te ondervinden door psychosociale risico’s.
• Betrek de personeelsleden voldoende bij de uitwerking van het psychosociaal beleid.
• Stel een interne of externe preventieadviseur psychosociale aspecten aan.
• Stel een vertrouwenspersoon aan. Je bent het niet verplicht, maar een vertrouwenspersoon kan een bemiddelende rol spelen. Opgelet:  als alle vertegenwoordigers van de personeelsleden in het welzijnscomité om een vertrouwenspersoon vragen, ben je wél verplicht om er een aan te stellen.
• Hou in een register de feiten van geweld, pesterijen en ongewenst seksueel gedrag door derden bij.
• Bied psychologische ondersteuning aan in geval van geweld door derden.
• Informeer en sensibiliseer:
  • Als bestuur moet je directie en personeel informeren, sensibiliseren en opleiden rond psychosociale risico’s.
  • Als directie neem je dat samen met het bestuur op voor de personeelsleden.
• Bezorg informatie en vraag het nodige advies voor de uitvoering van je wettelijke opdrachten aan het bevoegde comité:
  • In het vrij onderwijs: het comité voor preventie en bescherming op het werk (CPBW)
  • In het GO!:
    • Op het niveau van de onderwijsinstelling: het basiscomité (BC)
    • Op het niveau van de scholengroep: het tussencomité (TC)
    • Op centraal niveau: het tussencomité van het centrale niveau (TCCN)
  • In het gesubsidieerd officieel onderwijs: het hoog overlegcomité (HOC)

Naar boven