Onder voorbehoud van goedkeuring van het decreet door het Vlaams Parlement en onder voorbehoud van definitieve goedkeuring van het Besluit van de Vlaamse Regering door de Vlaamse Regering deelde de Vlaamse Regering mee dat basisscholen vanaf 1 september 2025 de kans krijgen een taalafdeling Nederlands-Vlaamse Gebarentaal op te richten.
- Wat?
- Voor wie?
- Hoe inrichten?
- Aanvullende lestijden en bijkomend werkingsbudget
- Onderwijsaanbod
- Startersgids
- Verplichte taalscreening (KOALA) en toelatingsvoorwaarden
- Inschrijven
- Vlaamse Gebarentaal aan de ‘eentalige’ klassen
- Getuigschrift basisonderwijs
- Optreden als examenschool
- Tolkondersteuning
- Kleuteronderwijzer en onderwijzer Vlaamse Gebarentaal
- Regelgeving
Wat?
Vanaf het schooljaar 2024-2025 kunnen scholen voor gewoon basisonderwijs een oprichtingsdossier indienen om een taalafdeling Nederlands-Vlaamse Gebarentaal (VGT) in te richten. De taalafdeling start in het volgende schooljaar.
Een taalafdeling Nederlands-VGT is een aparte afdeling op een school voor gewoon basisonderwijs. Leerlingen schrijven zich in voor één van de afdelingen:
- De school heeft een ‘eentalige’ afdeling waar het gewone curriculum van het basisonderwijs wordt gevolgd.
- Daarnaast heeft de school een aparte afdeling Nederlands-Vlaamse Gebarentaal. In deze afdeling krijgen leerlingen, naast het gewone lesaanbod, les in en over Vlaamse Gebarentaal en de dovencultuur.
Een taalafdeling Nederlands-VGT is dus een aparte structuur in het basisonderwijs. De Vlaamse Gebarentaal, een erkende taal in de Vlaamse Gemeenschap, krijgt zo een volwaardige plaats binnen het gewoon onderwijs.
Voor wie?
Het aanbod van de taalafdeling Nederlands-VGT richt zich in de eerste plaats op dove en slechthorende leerlingen, maar ook horende leerlingen kunnen zich inschrijven.
Scholen organiseren de taalafdeling in het kleuteronderwijs en in het lager onderwijs.
Hoe inrichten?
Het schoolbestuur dient uiterlijk op 30 november van het voorafgaande schooljaar een gemotiveerde aanvraag in bij AGODI, die de aanvraag aan de Vlaamse Onderwijsraad, de onderwijsinspectie en aan de adviescommissie Vlaamse Gebarentaal bezorgt.
Na goedkeuring door de Vlaamse regering mag de school starten met een taalafdeling Nederlands-VGT in het volgend of het daaropvolgend schooljaar.
De taalafdeling Nederlands-VGT moet voldoen aan de programmatie- en rationalisatienormen.
Meer info over het oprichtingsdossier en over de normen vind je terug in de omzendbrief Nederlands-Vlaamse Gebarentaal.
Aanvullende lestijden en bijkomend werkingsbudget
Lestijden
Leerlingen in de taalafdeling Nederlands-VGT tellen mee voor de berekening van de basisomkadering en de (andere) aanvullende lestijden en omkadering op schoolniveau.
Voor leerlingen die als regelmatige leerling zijn ingeschreven in de taalafdeling Nederlands-VGT in het kleuter- en het lager onderwijs, kan de school aanvullende lestijden krijgen. De aanvullende lestijden garanderen dat er 1 leerkracht in het kleuteronderwijs en 3 leerkrachten in het lager onderwijs kunnen worden aangesteld.
Meer info over het berekenen van de lestijden vind je terug in de omzendbrief Nederlands-Vlaamse Gebarentaal.
Bijkomend werkingsbudget
Elk schooljaar krijgen scholen een bijkomend werkingsbudget van 316,15 euro per leerling die is ingeschreven in de taalafdeling Nederlands-VGT. De school zet dat budget in voor de organisatie van de taalafdeling. Dit bedrag wordt geïndexeerd.
Onderwijsaanbod
Extra leergebieden
In de taalafdeling Nederlands-VGT komen twee bijkomende leergebieden:
- Vlaamse Gebarentaal
- Dovencultuur
Ontwikkelingsdoelen en eindtermen
Een aantal ontwikkelingsdoelen voor het buitengewoon onderwijs type 7 krijgen het statuut van eindtermen in het lager onderwijs in de taalafdeling Nederlands-VGT. Dat is het geval voor de eindtermen met betrekking tot:
- Communicatie en taal: Vlaamse Gebarentaal
- Wereldoriëntatie: dovencultuur
Vrijstellingen van ontwikkelingsdoelen en eindtermen
Een klassenraad kan dove of slechthorende leerlingen vrijstellen van bepaalde ontwikkelingsdoelen van het gewoon kleuteronderwijs en bepaalde eindtermen van het gewoon lager onderwijs, zoals luisteren voor Nederlands of Frans. Om van de eindtermen af te wijken, is de instemming van de ouders nodig.
Startersgids
Om scholen te ondersteunen bij de uitwerking van een taalafdeling Nederlands-Vlaamse Gebarentaal, werd er een wetenschappelijk onderzoek uitgevoerd en kwam er een startersgids tot stand. Vind meer info over het onderwijsonderzoek.
Verplichte taalscreening (KOALA) en toelatingsvoorwaarden
Taalscreening
Dove en slechthorende leerlingen in de taalafdeling Nederlands-VGT moeten geen taalscreening (KOALA-test) afleggen. Een school kan ervoor kiezen om dat toch te doen. De leerlingen moeten geen taalintegratietraject volgen.
Scholen zijn wel verplicht om de taalscreening af te nemen bij horende leerlingen in de taalafdeling Nederlands-VGT. Het is dus mogelijk dat deze leerlingen een taalintegratietraject moeten volgen.
Toelatingsvoorwaarden
Er zijn geen bijzondere toelatingsvoorwaarden voor de taalafdeling Nederlands-VGT.
De klassenraad moet normaal gezien rekening houden met de beheersing van het Nederlands van een leerling, wanneer ze adviezen geeft en beslist over de toelating tot het lager onderwijs. Bij dove en slechthorende kinderen in de taalafdeling Nederlands-VGT kan ze dat doen, maar ze is daartoe niet verplicht. De klassenraad moet deze dove en slechthorende kinderen geen taalintegratietraject opleggen.
Voor horende leerlingen in de taalafdeling Nederlands-VGT moet er wel verplicht rekening worden gehouden met de beheersing van het Nederlands.
Inschrijven
Voor de inschrijvingen in de taalafdeling Nederlands-VGT zijn naast de algemene regels van het inschrijvingsrecht in het gewoon basisonderwijs specifieke regels van toepassing:
- Leerlingen die al schoollopen in een school die een taalafdeling Nederlands-VGT opricht, kunnen instappen in de taalafdeling in het eerste schooljaar waarin het mogelijk is, zonder dat ze daarvoor een succesvol voltooid studiejaar opnieuw moeten doen.
- Een leerling die het vorige schooljaar in de derde kleuterklas zat en de taalafdeling Nederlands-VGT begint in het eerste leerjaar, stapt in de taalafdeling in het eerste leerjaar in.
- Als de taalafdeling Nederlands-Vlaamse Gebarentaal start in het kleuteronderwijs, kan een leerling vanaf het eerste leerjaar niet instappen.
- Het principe van de gegarandeerde schoolloopbaan geldt. Als een verandering van de taalafdeling naar een ‘eentalige’ afdeling nodig is om de voortgang van het leerproces te garanderen, heeft de leerling het recht om zijn schoolloopbaan verder te zetten in de ‘eentalige’ afdeling.
- De school vraagt van elke leerling in de taalafdeling Nederlands-VGT een medisch attest als bewijs dat een leerling doof of slechthorend is. De school kan dat doen bij de inschrijving of aanmelding om de voorrang te controleren.
Meer info vind je in de omzendbrief Nederlands-Vlaamse Gebarentaal.
De school bepaalt apart voor de taalafdeling Nederlands-VGT:
- Of ze wil weigeren op basis van capaciteit of niet. Voor de taalafdeling bepaalt ze apart capaciteit.
- Of er apart moet aangemeld worden voor de taalafdeling Nederlands-VGT
In de taalafdeling Nederlands-VGT is er een volgorde van voorrangsgroepen waarvan niet kan worden afgeweken:
- Er wordt enkel voorrang verleend aan broers en zussen, stiefbroers en -zussen, halfbroers en -zussen, andere kinderen die op hetzelfde adres wonen, kinderen van personeel en leerlingen die doof of slechthorend zijn.
- Er is geen voorrangsgroep van de ondervertegenwoordigde groep. In Brussel is er ook geen voorrangsgroep voor Nederlandstaligen.
- Als laatste komen de horende leerlingen aan bod die niet voldoen aan een voorrangsgroep. Als er gekozen is om te weigeren op basis van capaciteit, wordt er voor die leerlingen aangemeld en geordend volgens de ordeningscriteria van de onderwijsinstelling.
Vlaamse Gebarentaal aan de ‘eentalige’ klassen
Scholen die de taalafdeling Nederlands-VGT organiseren, kunnen vanaf het kleuteronderwijs Vlaamse Gebarentaal aanbieden aan leerlingen die niet in de taalafdeling zijn ingeschreven.
Getuigschrift basisonderwijs
Leerlingen in de taalafdeling Nederlands-VGT krijgen het getuigschrift basisonderwijs op dezelfde wijze als leerlingen in het eentalig gewoon basisonderwijs. Ze krijgen bijkomend een studiebewijssupplement Vlaamse Gebarentaal en dovencultuur.
Terugkeer naar eentalig gewoon basisonderwijs
Voor leerlingen die in de taalafdeling Nederlands-VGT de eindtermen voor de Vlaamse Gebarentaal en dovencultuur onvoldoende bereiken, kan de klassenraad beslissen om de inschrijving in de taalafdeling om te zetten in een inschrijving in het eentalig gewoon basisonderwijs. De ouders moeten instemmen met deze beslissing. Leerlingen hebben een gegarandeerde schoolloopbaan bij verandering van of naar de taalafdeling Nederlands-VGT.
Optreden als examenschool
Elke school die de taalafdeling Nederlands-VGT organiseert, treedt op als examencommissie basisonderwijs voor de leerlingen die het getuigschrift basisonderwijs willen behalen op basis van het curriculum van de taalafdeling Nederlands-VGT. Alleen dove en slechthorende leerlingen kunnen deelnemen aan die examens. Deze leerlingen kunnen een afwijking krijgen op de eindtermen.
Tolkondersteuning
Kinderen die recht hebben op tolkondersteuning en instappen in de taalafdeling Nederlands-VGT, hebben nog recht op 20% van het maximaal aantal tolkuren die ze normaal kunnen verkrijgen in het gewoon basisonderwijs.
Kleuteronderwijzer en onderwijzer Vlaamse Gebarentaal
Voor de taalafdeling worden twee nieuwe, aparte ambten gecreëerd:
- Kleuteronderwijzer Vlaamse Gebarentaal
- Onderwijzer Vlaamse Gebarentaal
Kleuteronderwijzer Vlaamse Gebarentaal is niet hetzelfde ambt als kleuteronderwijzer en onderwijzer Vlaamse Gebarentaal is ook niet hetzelfde ambt als onderwijzer in het gewoon basisonderwijs. De bekwaamheidsbewijzen zijn wel dezelfde, met het verschil dat van de kleuteronderwijzer Vlaamse Gebarentaal en onderwijzer Vlaamse Gebarentaal nog een bijkomend bewijs van kennis van de Vlaamse Gebarentaal vereist wordt (het “bewijs VGT”). Dat bewijs kan op basis van een van de volgende diploma’s of getuigschriften aangetoond worden:
- Een diploma van graduaat in de tolk Vlaamse Gebarentaal
- Een diploma van master in het tolken met Vlaamse Gebarentaal als derde taal
- Een diploma van postgraduaat tolken Vlaamse Gebarentaal
- Een diploma van bachelor in het onderwijs: secundair onderwijs (Nederlands) gebarentaal
- Een diploma van bachelor in het onderwijs: secundair onderwijs Nederlands doventolk
- Een certificaat Vlaamse gebarentaal richtgraad 2
- Een GVSO groep 1 gebarentaal
- Een diploma van HOKT tolk voor doven
- Een diploma van HSO tolk voor doven
- Omzendbrief taalafdeling Nederlands-Vlaamse Gebarentaal (BaO/2024/01)
